ATRAKCJE BUSKA-ZDROJU I OKOLIC

BUSKO-ZDRÓJ

Miasto położone jest w południowej części województwa świętokrzyskiego. Oddalone jest o 50 km na południe od Kielc i 80 km na północny wschód od Krakowa. Leży na pograniczu Garbu Pińczowskiego i Niecki Soleckiej, w otulinie Parków Krajobrazowych Ponidzia.
Busko-Zdrój (patrz tu) to jedno z najbardziej znanych uzdrowisk w Polsce. Część zdrojowa miejscowości mieści się w dolinie, geograficznie należącej już do Niecki Soleckiej. Specyficzne położenie sprawia, że w Busku jest najwyższa średnia temperatura roczna ze wszystkich polskich uzdrowisk.

Najstarsza część osady to tereny wokół kościoła św. Leonarda. W II poł. XII wieku dobra buskie należały do rycerza Dzierżka, który w 1166 r. ufundował tu drugi kościół, natomiast w latach 1180-1185 sprowadził zakon Norbertanek i nadał klasztorowi miejscowe dobra. Fundacja klasztoru spowodowała przesunięcie osady na wschód czyli wokół zabudowań zakonnych. Istnienie konwentu w znaczny sposób wpłynęło na rozwój osady: w 1252 r. Norbertanki uzyskały przywilej handlowy, zezwalający na wydobywanie pokładów solanki, z której odzyskiwano sól – w tamtym czasie najbardziej poszukiwany i zarazem dochodowy towar. W 1287 r. Książę Leszek Czarny na prośbę Norbertanek nadał osadzie prawa miejskie. Wytyczony wówczas rynek zachował układ do dziś. Miasto, które rozwijało się dzięki przywilejom nadawanym przez Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełłę, Zygmunta Starego wyrosło na ośrodek handlu. Najazd szwedzki w 1655 roku spowodował upadek gospodarczy Buska. W 1815 r. Busko zostało włączone w granice Królestwa Polskiego, pozostając pod zaborem rosyjskim. Miasto pozostawało w rękach Norbertanek do czasu kasaty klasztoru w 1819 r. W 1820 wielki pożar zniszczył prawie wszystkie zabudowania miasta. Po upadku powstania styczniowego w 1869 roku Busko zostało pozbawione praw miejskich, które odzyskało dopiero w 1916 r. Po odzyskaniu niepodległości Rada Miejska ostatecznie ustaliła herb miasta, którym jest wizerunek słońca.
W Busku /ul. Poprzeczna/ jest zlokalizowany węzeł pieszych szlaków PTTK na Ponidziu: Ma tu początek szlak czerwony tzw. Słoneczny do Solca-Zdroju, przechodzi szlak niebieski z Pińczowa do Wiślicy, do szlaku zielonego tzw. Okrężnego, biegną dwa szlaki dojściowe: czarny przez „Zimne Wody” do Zbrodzic i żółty do Szańca.

Uzdrowisko

Bogactwem Buska są głównie jego wody mineralne. Są to przede wszystkim wody siarczkowe i solanki jodkowo-bromkowe. Pierwsza historyczna wzmianka o solankach buskich to przywilej Bolesława Wstydliwego z 1252 r., w którym książę zezwolił siostrom Norbertankom na eksploatację miejscowej solanki w celu warzenia z niej soli.
W Kronice klasztornej pod datą 6 grudnia 1393 roku wzmiankuje się o kąpieli leczniczej 20 letniej Królowej Jadwigi.
Po I rozbiorze Polski, na skutek odcięcia salin w Bochni i Wieliczce w Królestwie zaczęło brakować soli. W 1776 r. ksiądz Franciszek Bellina Ossowski rozpoczął w Busku poszukiwania złóż soli kamiennej. Soli nie znaleziono, ale solankę wykorzystywano do warzenia soli. W 1783 r. z inicjatywy króla Stanisław Augusta Poniatowskiego zawiązano spółkę zwaną Kampanią Solną. Buska „fabryka soli” rozpoczęła warzenie soli. Po III rozbiorze Polski Busko znalazło się w granicach Austrii, która posiadając saliny w Bochni i Wieliczce spowodowała zamknięcie buskiej warzelni.
Na początku XIX wieku Jan Winterfeld z Pińczowa prowadził badania przydatności buskich wód w leczeniu reumatyzmu. Jego badania, opublikowane w 1808 roku spowodowały napływ do Buska pierwszych „gości kąpielowych”.
Po kasacie klasztoru w 1819 r. dobra klasztorne przejął rząd, a dzierżawcą ich został żołnierz napoleoński Feliks Rzewuski. Uzyskał zgodę na budowę zakładu kąpielowego, a utworzona spółka Rzewuskiego zaangażowała do budowy wybitnego architekta – profesora warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych – Henryka Marconiego, który w 1836 r. kończy budowę Łazienek.
1 czerwca 1836 r. następuje oficjalne otwarcie zakładu zdrojowego i od tego momentu trwa działalność buskich zdrojów.
Dziś w Busku leczy się kuracjuszy w zakresie chorób narządów ruchu, obwodowego układu nerwowego, choroby reumatyczne, choroby skórne i in. Stosuje się m.in. fizjoterapię, kinezyterapię i kąpiele: siarczkową, jodkowo-bromkową, kwasowęglową, zawijania i kąpiele borowinowe. Rocznie wykonywanych jest ok. półtora miliona zabiegów, z czego 800 tysięcy to kąpiele siarczkowe. Miejscowa woda mineralna Buskowianka wykorzystywana jest przez kuracjuszy zmagających się z niedoborem minerałów, miażdżycą, cukrzycą. Służy wewnętrznemu oczyszczaniu organizmu ze szkodliwych związków.

Park Zdrojowy

podzielony jest rzeczką Maskalis na dwie części, starą i nową. W starej części o pow. 16 ha założony został przez ogrodnika Ignacego Hanusza według planów Henryka Marconiego – twórcy Łazienek. Rośnie tu ok. 4,5 tys. drzew gatunków rodzimych i obcych. Z ciekawych drzew odnajdujemy tu: kłęka kanadyjskiego, kasztanowca żółtego i czerwonego, katalpę bignoniową i platana klonolistnego. Nowa część parku zdrojowego zajmuje pow. 12 hektarów.
We wsch. części Parku stoi kaplica zdrojowa p.w. św. Anny, wybudowana w 1888 r., w stylu neogotyckim z kamienia i cegły. Służy kuracjuszom jako kaplica filialna kościoła pw. św. Brata Alberta.

Tężnia

W południowej części Buska-Zdroju, na terenie nowego parku zdrojowego, powstała jedna z największych i najnowocześniejszych tężni solankowych w Polsce.
Zachwycający swoją konstrukcją obiekt ma kształt okręgu o średnicy około 72 m i obwodzie około 226 m, a ściany sięgają blisko 10 m wysokości. Tężnię stanowią dwa pierścienie z tarniny, które oddzielone są przejściami przypominającymi labirynt. Prowadzą one na dziedziniec, w sercu którego znajduje się fontanna mgielna. Może on pełnić dodatkowe funkcje, gdyż jego rozmiary umożliwiają organizację wydarzeń i imprez kulturalnych. Na szczycie tężni znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać przepiękna panoramę uzdrowiska.
Tuż obok wyżej opisanego obiektu usytuowany jest dom zdrojowy z pijalnią wód i całoroczną mini tężnią. W budynku utworzono ponadto oranżerię, która kusi nie tylko swoją roślinnością, ale także egzotycznym klimatem. Na zewnątrz znajduje się również multimedialna fontanna, a wkrótce będzie można korzystać z nowoczesnego placu zabaw dla dzieci. Całość kompleksu położona jest pośród parkowej zieleni, która zachęca do długich spacerów, a malowniczo zaaranżowane tereny tworzą niepowtarzalną atmosferę wyciszenia i spokoju.

Wskazania Zdrowotne
Obniżona odporność i infekcje dróg oddechowych – należą do nich częsty katar, zapalenia oskrzeli i płuc, zapalenie zatok. Opary z solanki skutecznie udrażniają drogi oddechowe i zapobiegają nawrotom infekcji.
Choroby skórne np. łuszczyca, trądzik, łojotok, a także alergie, których objawem są zmiany skórne lub na tle oddechowym.
Problemy układu krążenia: nadciśnienie, stan pozawałowy, niewydolność krążenia.
Bóle stawów, zmiany zwyrodnieniowe, podagra – kontakt z leczniczymi pierwiastkami soli łagodzi ból towarzyszący tym chorobom, zmniejsza stany zapalne i poprawia ogólną kondycję układu ruchu.
Niedoczynność tarczycy – leczniczy areozol pozwoli uzupełnić niedobory jodu, a tym samym pobudzić tarczycę do pracy.
Choroby układu pokarmowego, m.in.: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, nieżyty żołądka, nietypowe zapalenie jelita grubego.
Stany nerwicowe na tle przemęczenia i stresu, obniżonej odporności,

Sanatorium „Marconi”

Łazienki, zwane dzisiaj od architekta Henryka Marconiego to najbardziej reprezentacyjny obiekt buskiego uzdrowiska. Powstały w 1836 r. w stylu neoklasycystycznym jest wzorowany na starorzymskich budynkach użyteczności publicznej. Od północy ryzalit frontowy z otwartym portykiem wsparty na korynckich kolumnach. Głównymi pomieszczeniami są pijalnia i dawna sala balowa (obecnie koncertowa) z popiersiami bogów rzymskich. W budynku mieści się sanatorium dysponujące 170 miejscami noclegowymi i nowoczesną bazą zabiegową.

Kościół p.w. św. Leonarda

Kościół istniał już w XII w., czyli w czasach przed lokacją miasta i wokół tej parafii tworzyła się osada Busko. Obecny, wybudowany w 1699 roku z drewna modrzewiowego przez. Jednonawowy, o konstrukcji zrębowej, z zamkniętą trójbocznie absydą, z zakrystią od północy oraz z kruchtą o konstrukcji słupowej od zachodu. Wejście z kruchty do nawy ujęte w portal w tak zwany „ośli grzbiet”. Kościół jest cały oszalowany, przykryty gontem. Między nawą a prezbiterium belka tęczowa z wyciętym z blachy krucyfiksem i grupą pasyjną. Strop prezbiterium z zachowaną częściowo polichromią, przedstawiającą między innymi św. Stanisława i św. Wojciecha. Resztki polichromii znajdujemy też w innych częściach kościoła. Ołtarz główny późnobarokowy z figurą św. Leonarda, patrona m.in. więźniów i jeńców wojennych. Ołtarze boczne pochodzą z nieistniejącego obecnie kościoła klasztornego Kamedułów we wsi Kameduły obok Szańca.
Msze odprawiane są tu tylko w dniu patrona, czyli w najbliższą niedzielę sąsiadującą z dniem 6 listopada.

Zespół poklasztorny

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP wraz z zabudowaniami klasztornymi – zbudowany jako kościół gotycki, ma obecnie cechy baroku i neoklasycyzmu. Niegdyś stanowił klasztor, obecnie jest to kościół parafialny. Kościół przechodził liczne przebudowy m.in. w 1470 r., natomiast w 1620 r. została dostawiona do niego kaplica św. Anny nakryta kopułą z latarnią – obecnie kaplica MB Częstochowskiej. Po pożarze w 1820 r. kościół został przebudowany i „przeorientowany”, tzn. niezgodnie z tradycją prezbiterium jest skierowane na zachód. Wyposażenie barokowe i rokokowe oraz renesansowe tablice epitafijne. W ołtarzu głównym z 1804 r. obraz Matki Boskiej przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi.

Klasztor

Pierwotny klasztor był budynkiem drewnianym. Obecny murowany wybudowany został w latach 1720-1730 przez architekta Kacpra Bażankę. Po pożarach z lat 1819 i 1820 pozostały 2 skrzydła. W 1819 roku po kasacie klasztoru budynki klasztorne przejął rząd, następnie odbudowane przez Feliksa Rzewuskiego zastały zaadaptowane na jeden z pierwszych buskich pensjonatów dla kuracjuszy. Obecny, trójskrzydłowy budynek na północnej ścianie ma wmurowaną wtórnie tablicę z XVII wieku upamiętniającą założyciela klasztoru – rycerza Dzierżka.

Zimne Wody

2 km na pn. od Buska-Zdroju. Projektowany rezerwat „Zimne Wody” wchodzący w skład Szanieckiego Parku Krajobrazowego. W centralnej części obok odsłonięcia olbrzymich gipsów krystalicznych tryska źródło, którego wody dają początek niewielkiemu strumykowi. Można tu spotkać chronione i rzadkie rośliny tj. miłka wiosennego, zawilca wielkokwiatowego, mikołajka polnego, a gdzieniegdzie na nasłonecznionych stokach gipsowych wzniesień ostnicę włosowatą.

Aleja Gwiazd Busko-Zdrój

Położona między główną fasadą buskich Łazienek a fontanną Aleja Gwiazd to trwała pamiątka po odbywającym się corocznie w Busku-Zdroju Międzynarodowym Festiwalu Muzycznym im. Krystyny Jamroz. Tworzą ją płyty z zatopionymi w nie, odlanymi z brązu „Słoneczkami” autorstwa artysty-rzeźbiarza Jacka Kucaby z Tarnowa. Każde „Słoneczko” upamiętnia inną znaną postać związaną z tym wyjątkowym świętem muzyki. Każdego roku przybyłe do kurortu gwiazdy osobiście odsłaniają płyty pamiątkowe, a wydarzenie to gromadzi zawsze szeroką publiczność i na stałe już wpisało się w festiwalową tradycję. Do artystów uhonorowanych w ten sposób należą m.in. Krzysztof Penderecki, Bogusław Kaczyński, czy Leopold Kozłowski.

CHOTEL CZERWONY

Wieś w gm. Wiślica, w Niecce Soleckiej, na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, przez miejscowość przepływa rzeka Maskalis, lewy dopływ Nidy. W gwarze ludowej wieś zwie się „Kotel”.
Przez wieś przechodzi niebieski szlak pieszy PTTK Pińczów-Wiślica.

Kościół p.w. św. Bartłomieja

Ulokowany na gipsowym wzniesieniu gotycki kościół został wzniesiony w latach 1440-50 z fundacji Jana Długosza, kanonika krakowskiego i kustosza wiślickiego, który miał w Ch. Cz. folwark z ogrodem. Budowla zbudowana z miejscowego kamienia ciosanego, złożona jest z kwadratowej nawy oraz węższego prezbiterium, zamkniętego prostą ściana, przy którym od północy stoi zakrystia. Przy nawie dostawione są dwie kruchty, od południa gotycka ze znajdującym się na jej zewnętrznej ścianie zegarem słonecznym od zachodu neogotycka z 1850 r. Kościół nakrywają wysokie dachy dwuspadowe. na ścianie zewnętrznej kruchty zegar słoneczny. Na wschodniej ścianie prezbiterium znajduje się płaskorzeźba ze sceną Ukrzyżowania. W wejściach trzy portale gotyckie, kamienne, profilowane: do kruchty południowej, z kruchty do nawy oraz z prezbiterium do zakrystii. Prezbiterium od nawy oddzielone jest ostrołukową tęczą. Wnętrze ze sklepieniami sieciowymi z herbami na zwornikach: w prezbiterium Orzeł Kazimierzowski, w nawie Wieniawa fundatora Jana Długosza i Dębno Zbigniewa Oleśnickiego, w kruchcie południowej Wieniawa. Za późnobarokowym ołtarzem głównym znajduje się gotyckie sakramentarium z maswerkowym baldachimem zwieńczonym pinaklami i kwiatonami. Najciekawszym z zachowanych elementów rzeźbiarskich jest gotycka tablica erekcyjna, wmurowana w ścianę kruchty nad wewnętrznym portalem z przedstawieniem stojącej Marii z Dzieciątkiem w asyście śś. Stefana i Hieronima oraz popiersiem muratora albo kamieniarza, który ją odkuł. Ołtarz główny późnobarokowy z ok. poł. XVIII w., z późnogotyckim krucyfiksem z końca XV w. oraz dwiema rzeźbami, gotycką Matki Boskiej Bolesnej z 1. poł. XVI w. i barokową św. Jana. Są tam też dwa rokokowe ołtarze boczne z II poł. XVIII w. z obrazami NMP Niepokalanie Poczętej i św. Bartłomieja, pochodzącymi z tego samego okresu. Resztę wyposażenia stanowią: neobarokowa ambona złączona z konfesjonałem z I poł.. XIX w., późnogotycka kropielnica drewniana, obrazy późnobarokowe: św. Sebastiana z 1. poł. XVIII w. i św. Tekli z około 1800 r. oraz dwa krucyfiksy: gotycki z około 1400 r. i późnobarokowy. Na ścianach epitafia z ok. poł. XIX w. Kościół otoczony jest resztkami starego muru, w którym od południa stoją resztki dawnej bramki cmentarnej. U podnóża wzgórza kościelnego znajduje się grota o długości ok. 25 m. zwana „Kuchnią proboszczów” oraz kilkumetrowej wysokości kryształy gipsu. Niektóre z nich zabliźniaczone są w tzw. „jaskółcze ogony”.

Rezerwat „Przęślin”

gm. Wiślica – stepowy rez. przyr. o pow. 0,72 ha. Obejmuje niewielkie kopulaste wzgórze gipsowe pośród użytkowanych rolniczo gruntów, utworzony został w celu ochrony stanowisk roślinności stepowej oraz odsłonięcia gipsów grubokrystalicznych zwanych „szklicą”.
Na południowo-zachodnim stoku wzgórza odsłaniają się duże kryształy gipsu, w formie tzw. „jaskółczych ogonów” o wysokości do trzech metrów – jedne z największych w świecie.
Wykształciły się tam zbiorowiska stepu ostnicowego, kwietnego i łąkowego. Na terenie rezerwatu znajduje się stanowisko zagrożonej wyginięciem gęsiówki uszkowatej, jedno z dwóch znanych w Polsce – można ją spotkać jeszcze w rezerwacie Skorocice.
Ponadto rosną tu chronione i reliktowe gatunki: len włochaty, len złocisty, miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, wężymord stepowy, ostnica włosowata, częściowo chroniony pierwiosnek lekarski, a także stulisz miotłowy, wiechlina cebulkowata w odmianie żyworodnej, dziewięćsił bezłodygowy, wężymord stepowy. Ponadto rdest wiosenny, rdest ostrogórski, dziurawiec, tysięcznik, rozchodnik, bobrek trójlistny.
Żyją tu również rzadkie gatunki ciepłolubnych owadów, m.in. cykady oraz reliktowy chrząszcz ryjkowiec. To jedyne stanowisko tego gatunku w Polsce.

Rezerwat „Góry Wschodnie”

Stepowy rez. przyr. „Góry Wschodnie” o pow.1,78 ha na północny zachód od miejscowości Chotel Czerwony -przysiółek Zagórze. Obejmuje fragment niewielkiego gipsowego wzniesienia zbudowanego z grubokrystalicznych, szklicowych gipsów. Wschodnia granica rezerwatu przebiega wzdłuż pól uprawnych. Od zachodu rezerwat również graniczy z polami uprawnymi, przy czym granicę wyznacza tu strome zbocze grzbietu zapadliska biegnącego przez rezerwat.
Niegdyś były tu eksploatowane gipsy, o czym świadczą pozostałości wyrobisk w postaci odsłoniętych fragmentów przebiegającej środkiem rezerwatu pionowej ściany zbudowanej z gipsów. W części północno-wschodniej części ściany widoczna jest warstwa palisadowo ustawionych wielkokrystalicznych gipsów szklicowych tzw. „jaskółczych ogonów”. Można tutaj zobaczyć liczne powierzchniowe formy krasowe występujące w postaci wżerów i żłobków krasowych. Obszar rezerwatu porastają zróżnicowane zbiorowiska roślinności kserotermicznej o charakterze stepu ostnicowego i łąkowego. Znajduje się tu stanowisko stulisza miotłowego – rośliny spotykanej na terenie Polski wyłącznie na Ponidziu, a także seslerii błotnej i chabra panońskiego – roślin zagrożonych wyginięciem w Polsce. Występują tu również: miłek wiosenny, ostrołódka kosmata, ostnica włosowata, ożota zwyczajna, dziewięćsił bezłodygowy, wężymord stepowy ostrożeń panoński, oman wąskolistny.

CHOTELEK ZIELONY

Wieś w gm. Busko-Zdrój, 5 km od Buska-Zdroju. Przez wieś przechodzi niebieski szlak pieszy Pińczów-Wiślica oraz zielony szlak spacerowy z Buska-Zdroju.

Kościół p.w. św. Stanisława

Pierwotny kościół powstał w wieku XII i został wybudowany przez biskupa płockiego Wita – brata Dzierżka, fundatora klasztoru Norbertanów w Busku. Obecny z 1527 r., drewniany z gontowym dachem. Strop belkowy, z renesansową polichromią, pochodzącą z pierwszej połowy XVI w. Gotycka mensa ołtarzowa z wyrytym nazwiskiem fundatora – kanonika sandomierskiego Stanisława Słupskiego i datą 1527. W ołtarzu wizerunek św. Stanisława z Piotrawinem, na zasuwie obraz Ukrzyżowania z 1624 r. W kruchcie przechowywana jest płyta nagrobna pochodząca z 1630 r. Anny Gniewoszowej.

Przy zielonym szlaku spacerowym – na drodze z Buska-Zdroju w kierunku Chotelka w Siesławicach znajduje się pomnik przyrody nieożywionej Karabosy. Jest to przecięty ścianą kamieniołomu klasyczny lejek krasowy z ciekawymi formami krasu gipsowego. Można zaobserwować tu odsłonięcia gipsów, rynny, wyrwy, zapadliska oraz korytarze podziemne, zalane wodą jaskinie i podziemne jeziorko.

CZARKOWY

Wieś w gm. Nowy Korczyn, nad rz. Nidą. Przez wieś przechodzi zielony szlak pieszy Grochowiska-Wiślica.
W XVII w. odbywały się synody arian, a funkcja ministra zboru została powierzona Stanisławowi Lubienieckiemu. Po wygnaniu arian z kraju majątek przeszedł w ręce rodziny Morsztynów, którzy w latach 1773 – 1775 wybudowali barokowy pałac. Budynek został zniszczony w czasie I wojny światowej. Jedynymi śladami po dawnym dworze są zabudowania gospodarcze oraz pozostałości dawnego parku dworskiego. 23 września 1914 r. w Czarkowach miała miejsce potyczka plutonu legionistów dowodzonego przez Czesława Młota-Fijałkowskiego z dwoma szwadronami rosyjskiej kawalerii. 23 września 1928 r. odsłonięto Pomnik Zwycięstwa Legionów autorstwa Konstantego Laszczki. Pod pomnikiem złożono prochy nieznanego legionisty poległego 23 września 1914 r. W 1937 r. pochowano kilkunastu legionistów ekshumowanych z cmentarzy i mogił w Busku, Jurkowie, Pińczowie, Skowronnie Górnym, Starym Korczynie i Stopnicy. Pochowano tu także 44 żołnierzy Wojska Polskiego poległych w 1939 roku, ekshumowanych z okolicznych mogił, a wraz z nimi prawdopodobnie kilkunastu partyzantów AK. W styczniu 1945 r. pomnik został wysadzony w powietrze przez żołnierzy Armii Czerwonej, odbudowany w pierwotnym kształcie w 1992 r.

Cmentarz żołnierzy o pow. ok. 0,05 ha leży za wsią, wśród pól, na wzniesieniu przy „Drodze J. Piłsudskiego” prowadzącej do Winiar. Jest to jeden z niewielu cmentarzy wojennych w województwie, na którym spoczywają trzy pokolenia żołnierzy polskich: legionistów 1914-1915 roku, żołnierzy Wojska Polskiego 1939 roku i żołnierzy Armii Krajowej.
Znajduje się tu 12 m. pomnik w formie obelisku z białego piaskowca zwieńczonego brązową rzeźbą orła w koronie gotującego się do lotu.. Przed pomnikiem Grób Nieznanego Żołnierza. rząd 14 kamiennych płyt nagrobnych, z wykutymi krzyżami i odznakami I Brygady Legionów Polskich oraz zbiorowa ziemna mogiła żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r., pomnikiem z wapienia autorstwa Edwarda Stoksika w formie płaskorzeźbionych postaci dwóch żołnierzy.

DOBROWODA

Duża wieś w gm. Busko-Zdrój, przy drodze do Nowego Korczyna,10 km od Buska-Zdroju.

Kościół p.w. św. Marii Magdaleny.

Zbudowany w II poł. XIV w. z ciosowego kamienia wapiennego z inicjatywy biskupa krakowskiego Floriana z Mokrska. W XVI w. rozbudowano świątynię, zachowując jej gotycki charakter. Kościół ma trójprzęsłową nawę i węższe od niej jednoprzęsłowe prezbiterium. Przy prezbiterium od strony północnej zakrystia, a obok, przy nawie dwuprzęsłowa kaplica Matki Boskiej dostawiona najprawdopodobniej w XVI w. Kruchta neogotycka. W ołtarzu głównym XVIII – wieczny obraz Ukrzyżowania. Wewnątrz na uwagę zasługują gotyckie sklepienie krzyżowo – żebrowe prezbiterium, portal główny gotycko-renesansowy z herbem Łodzia i wczesnorenesansowy z prezbiterium do zakrystii, renesansowe popiersie i epitafium Jana Boboli.
Kościół otoczony jest starym murem wzmocnionym skarpami. Obok kościoła znajduje się XVIII – wieczna drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowej, z nadwieszoną w górnych partiach otwartą izbicą.

GORYSŁAWICE

gm. Wiślica. Przez wieś przechodzi niebieski szlak pieszy Pińczów-Wiślica.
Graniczące z Wiślicą Gorysławice znane były już w XI stuleciu. Dawniej nazywały się Borysławice, wg tradycji od Borysa Kolomanowicza, zięcia Bolesława Krzywoustego, pretendenta do węgierskiego tronu

Kościół p.w. św. Wawrzyńca – świątynia wzniesiona z kamienia w 1535 r. na miejscu drewnianego kościoła z 1430 r. Nawa ma plan zbliżony do kwadratu, zaś dwuprzęsłowe prezbiterium jest w planie prostokątne. Od północy przylega do niego zakrystia. W 1676 r. do nawy kościoła, od strony zachodniej, dobudowano barokową kaplicę. Wewnątrz zachowały się fragmenty późnogotyckiej polichromii. Z prezbiterium do zakrystii wiedzie gotycko – renesansowy portal. Wczesnobarokowy ołtarz główny pochodzi z XVII w., z obrazem przedstawiającym św. św. Szczepana i Wawrzyńca oraz rzeźby Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana. Na jednym z barokowych ołtarzy bocznych umieszczona jest późnogotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Przy kościele znajdują się pozostałości cmentarza z zachowanymi nagrobkami z XIX w. Kościół można zwiedzać zgłaszając telefonicznie do kancelarii parafialnej w Wiślicy.

NOWY KORCZYN

Duża wieś, będąca siedzibą gminy, położona w południowej części województwa, na lewym brzegu Wisły, obok ujścia Nidy, przy drodze Kraków – Sandomierz. Przez wieś przechodzi zielony szlak pieszy Grochowiska-Wiślica.
Do XIX w. używana była nazwa Nowe Miasto Korczyn. W położonym na prawym brzegu Nidy Starym Korczynie już w XI w., powstała parafia nosząca wezwanie św. Mikołaja, z której prawdopodobnie w wieku XIV, wydzielono nowokorczyńską parafię św. Elżbiety. W staro korczyńskim zamku, w 1226 r. przyszedł na świat książę Bolesław Wstydliwy.
Teren, na którym znajduje się zarówno Stary, jak i Nowy Korczyn, należał początkowo do kasztelanii wiślickiej, wchodzącej w skład dzielnicy, zaś od XV w. województwa sandomierskiego.
Pierwotnie istniała tu osada, którą Bolesław Wstydliwy przed rokiem 1258 podniósł do rangi miasta nadając mu nazwę Nowe Miasto Korczyn. Rok wcześniej książę Bolesław Wstydliwy i jego małżonka Kinga sprowadzili franciszkanów, dla których ufundowali kościół i klasztor.
Miasto stało się znacznym ośrodkiem miejskim i ważnym ośrodkiem władzy. Sposób organizacji Korczyna stał się wzorem dla innych miast, lokowanych na tzw. prawie korczyńskim. Swój złoty wiek przeżył Nowy Korczyn za czasów panowania króla Kazimierza Wielkiego, który umocnił miasto murem obronnym oraz wybudował zamek. Za czasów Władysława Jagiełły zamek korczyński stał się siedzibą sejmów małopolskich. Zwołany w 11 listopada 1404 r. w Korczynie zjazd walny uważa się za pierwszy powszechny sejm polski. W 1465 r. uchwalono ważne dla polskiego prawodawstwa statuty nowokorczyńskie. Nowe Miasto stało się także areną niezbyt licznych w Polsce potyczek religijnych – tutaj pokonany został Spytek z Melsztyna, przywódca konfederacji husytów polskich. W Korczynie powstał pierwszy polski przekład Starego i Nowego Testamentu, wykonany na zlecenie królowej Zofii, zwany Biblią Szaroszpatacką. Stało się też Nowe Miasto świadkiem triumfu korony polskiej nad zakonem krzyżackim – tu bowiem złożył hołd lenny królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi mistrz krzyżacki Marcin Truchsess. Wiek XV i XVI to ciągły rozwój miasta. Wprawdzie w roku 1474 strawił je gwałtowny pożar, lecz bardzo szybko, dzięki przywilejom Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, Nowy Korczyn odzyskał świetność. Powstał tu nowy ratusz, wodociąg, szpital – wzniesiony dzięki staraniom Barbary Radziwiłłówny, a hojnie uposażony przez jej królewskiego małżonka. Monarcha ten potwierdził także prawa miejskie Korczyna, a także wszystkie przywileje, posiadane uprzednio przez jego mieszkańców. W mieście odbywały się jarmarki zbożowe, dzięki którym Korczyn zasłynął na cały kraj; powstała także specjalna nowokorczyńska miara zbożowa. W wieku XVII liczba mieszkańców Nowego Korczyna miała sięgać 30 tysięcy. Był to jednak koniec świetności miasta. Na zmniejszenie jego znaczenia niebagatelny wpływ miało przeniesienie w 1596 r. stolicy z Krakowa do Warszawy. Nowy Korczyn, znacznie oddalony teraz od ośrodka władzy, nieco podupadł. Prawdziwą klęską były jednak nękające całą Rzeczpospolitą wojny i potyczki: potop szwedzki, wojna północna, później zaś pożary i morowe powietrze. Zniszczony podczas walk ze Szwedami (1657) zamek nigdy nie został odbudowany.
Ranga i znaczenie miasta spadły w okresie rozbiorów. Miejscowość stała się niewielkim miasteczkiem zdominowanym przez Żydów. Po rozbiorach, wyniszczone kolejnymi pożarami i powodziami, miasto spadło do rangi niewiele znaczącej osady. Konsekwencją tego było utracenie w 1869 roku praw miejskich. Okolice Nowego Korczyna stały się miejscem chrztu bojowego oddziałów Legionów Piłsudskiego w 1914 roku. Dowodzone przez J. Piłsudskiego oddziały stoczyły tu pierwszą, zwycięską potyczkę z Rosjanami. Podczas II wojny światowej w Korczynie działał silny ruch oporu, co spowodowało masowe aresztowania i egzekucje. Praktycznie całkowitej zagładzie uległa też niemal czterotysięczna społeczność żydowska Nowego Korczyna – w listopadzie 1942 r. ostatnich Żydów wysiedlono do obozu zagłady w Treblince.
Dziś Nowy Korczyn jest niewielką osadą, liczącą nieco ponad 1000 mieszkańców.
O dawnej świetności i zamożności miasta dziś świadczą jedynie trzy obiekty: pofranciszkański kościół klasztorny z XIII – XIV wieku, gotycko-renesansowa fara z XVI w. oraz synagoga. Z królewskiego zamku, zbudowanego w XV wieku a rozebranego w 1776 roku, nie zachowały się żadne pozostałości W miejscu tym, nad rz. Nidą, stoją prywatne zabudowania wsi Podzamcze.

Zespół poklasztorny franciszkanów

W skład zespołu wchodzą wczesnogotycki kościół pofranciszkański pw. św. Stanisława ufundowany w 1257 przez Bolesława Wstydliwego i jego żonę św. Kingę. W XIV w. rozbudowany przez Kazimierza Wielkiego. W 1864 r. zakon franciszkanów został skasowany. Franciszkanie powrócili do Korczyna w 1975 r., obejmując parafię, lecz pod odzyskaniu klasztoru w Chęcinach przenieśli się tam w 1992 r. Obecnie kościół franciszkański pełni funkcję świątyni parafialnej.
Jest to świątynia gotycka, wybudowana z czerwonej palonej cegły, wsparta szkarpami, o ostrołukowych oknach i żebrowaniach. W XVIII w. do kościoła dobudowano dzwonnicę połączoną niewielkim przejściem z fasadą zachodnią, na której znajduje się neobarokowy szczyt dobudowany w XIX wieku.
Do prezbiterium kościoła przylega skrzydło dawnego klasztoru (obecnie plebania) po licznych pożarach i przebudowach bezstylowe.
Barokowe wyposażenie świątyni pochodzi z XVII i XVIII wieku. Najstarszą częścią jest wczesnogotyckie prezbiterium z XIII w. o sklepieniu krzyżowo żebrowym ( jedno z najstarszych tego rodzaju sklepień w Polsce). Nawa o sklepieniu kolebkowym z lunetami z XVII w. Ściany prezbiterium pokrywają malowidła przedstawiające sceny z życia św. Stanisława autorstwa Mateusza Rejchana i Mikołaja Janowskiego z 1764 r. Sklepienie nawy posiada polichromię figuralną z 1763 r. wykonaną przez Mateusza Rejchana, przedstawiającą Trójcę Świętą i świętych. Na ścianie tęczowej zachowały się ślady wczesnogotyckiej polichromii. W kościele znajduje się osiem późnobarokowych ołtarzy. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz Wskrzeszenie Piotrowina autorstwa Macieja Reichana.

Kościół pojezuicki p.w. Trójcy Świętej, św. Wawrzyńca i Elżbiety zwany Farnym kościół parafialny z XVI w. gotycko-renesansowy z dwiema wczesnobarokowymi kaplicami.

Pierwszy kościół parafialny pw. św. Elżbiety, wzniesiony prawdopodobnie z fundacji Leszka Czarnego, zbudowany z drewna, spłonął w 1608 roku. Obecna świątynia, zbudowana w latach 1610-1634, otrzymała wezwanie św. Wawrzyńca – patrona ks. Wawrzyńca Żerkowicza, który wydatnie przyczynił się do jej powstania, oraz św. Trójcy (na pamiątkę zlikwidowanej wówczas kaplicy zamkowej).
Jest to budowla jednonawowa. Składa się z wydłużonego, trójprzęsłowego prezbiterium, zamkniętego wielobocznie, prostokątnej nawy, szerszej od prezbiterium, do której przylegają wzniesione w XVII w. trzy wczesnobarokowe kaplice: od północy Matki Bożej Różańcowej i św. Jana Kantego, od południa Pana Jezusa. Do prezbiterium na zewnątrz kościoła przylegają dwa arkadowe ogrójce: jeden z barokową rzeźbą modlącego się Chrystusa, drugi – zwieńczony również barokową figurą św. Kingi. Na piętrze zakrystii dobudowanej do prezbiterium od strony północnej mieścił się kiedyś skarbiec. Na fasadzie zachodniej świątyni, wybudowanej w 1630 w stylu manierystycznym, znajdują się rzeźby (od góry): Matki Boskiej z Dzieciątkiem, św. Elżbiety, św. Mikołaja oraz św. Wawrzyńca, niżej płaskorzeźby z herbami Nowego Korczyna, Krakowa, herbem Korab i Syrokomla. Do wnętrza świątyni prowadzi manierystyczny portal z 1634 z orłem polskim i snopkiem Wazów. Sklepienia nawy i prezbiterium ozdobione są dekoracją stiukową. Barokowy, monumentalny ołtarz główny pochodzi z 1692 r. W kaplicy św. Jana Kantego zachowane są fragmenty późnogotyckiego tryptyku przedstawiającego Opłakiwanie Chrystusa. Świątynia posiada wyposażenie barokowe. W ołtarzu głównym obraz Chrystusa na krzyżu. Obecne kościół pw. św. Trójcy używany jest tylko kilka razy do roku.
Przed kościołem od strony Rynku znajduje się neogotycka dzwonnica z 1889.

Dom Długosza z zachowanymi piwnicami sklepionymi kolebkowo. Sławny dziejopisarz oraz wychowawca synów królewskich mieszkał tu w dzieciństwie i tu chodził do szkoły.

Synagoga klasyczna przy ulicy Zamkowej nad brzegiem Nidy – budowla murowana z XVII w. na planie prostokąta. Wg tradycji jako materiał budowlany posłużyły cegły i kamienie po rozebranym zamku królewskim w Nowym Korczynie. Po zniszczeniach wojny północnej odbudowana w 1724 r. W 1895 r. przeszła częściową przebudowę. W czasie II wojny światowej została zdewastowana, a po wojnie była wykorzystywana m.in. jako magazyn zbożowy. Jej powierzchnia liczyła 3221 m2 – mogło się w niej zmieścić ok. 700 osób. Obecnie w stanie trwałej ruiny, w 2012 r. zabezpieczona przed zawaleniem i dalszą degradacją. Z frontu zachował się klasycystyczny portyk na wysokim cokole. Wewnątrz znajduje się obszerna sala modlitewna, do której prowadzi dwudzielny przedsionek. Nad nim na piętrze znajduje się otwarty na salę babiniec. Na ścianie wschodniej zachowała się klasycystyczna, marmurowa oprawa Aron ha-kodesz w postaci kolumnowego portalu z postaciami lwów. Na ścianach zachowały się pozostałości polichromii.
Zwiedzanie wnętrza nie jest możliwe, wejście zabezpieczono kratą, przez którą bez kłopotu można obejrzeć zachowany Aron ha-kodesz i resztki oryginalnych polichromii.

Źródełko Św. Kingi –cudowne źródełko związane jest z kultem Św. Kingi, trwającym od XV w. Wg legendy, Kinga miała przemyć tą wodą oczy chorego dziecka, które natychmiast wyzdrowiało. Ludzie przybywali tutaj z daleka, aby czerpać uzdrawiającą oczy wodę ze studzienki. Stoi tu figurka Św. Kingi z 1820 r. Od kilku lat w lipcu organizowane są Kingonalia – uroczystości ku czci św. Kingi, natomiast 24 lipca do źródełka św. Kingi udaje się procesja z kościoła pw. św. Stanisława.

Na tzw. „Ruskim Cmentarzu” kaplica Królikowskich z I poł. XIX w.- właścicieli majątku w pobliskich Grotnikach. Przy kaplicy rośnie drzewo cierniowe, przywiezione z ogrodu botanicznego w Krakowie.

OWCZARY

Wieś w gm. Busko-Zdrój. Przechodzi tędy czerwony szlak pieszy Busko-Zdrój – Solec-Zdrój.
Rezerwat „Owczary” – utworzony w 1959 roku na obszarze Szanieckiego Parku Krajobrazowego. jest to jedyny na śródlądziu rezerwat słonoroślowy o pow. 0,62 ha. Położony wśród pól, jego centralną część stanowi źródło siarczano-słone (sezonowo wysychające) wokół którego można spotkać rośliny halofilne tj. przewiercień wąskolistny. Na skutek źle przeprowadzonej melioracji wyginęły dawniej rosnące tu rośliny m.in. muchotrzew solniskowy oraz jedyne w głębi kraju stanowisko rupii morskiej. Obszar rezerwatu stanowi również użytek ekologiczny.

SKOROCICE

Wieś położona ok. 6 km na płd. od Buska – Zdroju w gm. Wiślica. Przez wieś przechodzi niebieski szlak pieszy z Pińczowa przez Busko-Zdrój do Wiślicy.
W północnej części wsi rezerwat skalno-stepowy „Skorocice” o pow. 7,7 ha, utworzony w 1960 r. Zajmuje fragment wąwozu nazywany Doliną Skorocicką o dł. 750 m. i średniej szer. 60 m., wytworzonego w skale gipsowej na głębokości 8- 13 m., podzielonego skalnym ryglem na dwie części. Na dnie płynie podziemny potok, wielokrotnie pojawiający się na powierzchni, wypływając z wywierzysk i ginący w ponorach. Występują tu zjawiska krasu gipsowego, powstałe w wyniku zawalenia się stropowych części podziemnych korytarzy i jaskiń. W środkowej części rez. wąwóz przecina rygiel skalny, którym biegnie tzw. Wysoka Droga. Osobliwością rez. jest most skalny, którym można przejść nad zapadliskiem krasowym i grotą. Na suchych i nasłonecznionych zboczach rozwinęły się ciepłolubne murawy o charakterze stepowym, w skład których wchodzi wiele gatunków rzadkich i chronionych, np. sierpik różnolistny, jaskier iliryjski, gęsiówka uszkowata, stulisz miotłowy, przetacznik wczesny i zwodny. Spotkać tu można w dużych nagromadzeniach miłka wiosennego, otnice: włosowatą i Jana, zawilca wielkokwiatowego.

SOLEC-ZDRÓJ

Solec – Zdrój jest uzdrowiskową wsią gminną w Niecce Nidziańskiej, nad rzeką Rzoską, 9 km od Stopnicy, 19 km od Buska-Zdroju, niedaleko drogi Kraków –Sandomierz. Jest niewielką miejscowością liczącą ok. 1000 mieszkańców. Dociera tutaj czerwony szlak pieszy z Buska-Zdroju.
Pierwsze wzmianki o Solcu pojawiają się już w początkach XIV w., a nazwa niewątpliwie pochodzi od słonych źródeł, które licznie występują na tym terenie. W poł. XV w. jej właścicielem był Jan Feliks Tarnowski. Od 1508 r. Solec wraz z sąsiednim Zborowem przeszedł we władanie rodziny Zborowskich. W XVIII w. rozpoczęto eksploatację miejscowych solanek uruchamiając na ich bazie warzelnię soli. Prowadzone badania poszukiwawcze nad złożami soli i solanek w rejonie Solca były częścią prac, realizowanych w całym regionie. W 1815 r. radca górniczy Królestwa Polskiego inż. Becker w trakcie poszukiwania soli odkrył we wsi źródła wód mineralnych. Do kąpieli zaczęto ich używać od ok. 1820 r., po poznaniu właściwości leczniczych. W 1837 r. Karol Godeffroy wybudował obiekty kuracyjne i dom gościnny dla kuracjuszy. Wybudowano pijalnię wód mineralnych, drewniane łazienki. Na przełomie XIX i XX w. uzdrowisko wykupili bracia: Włodzimierz i Romuald Daniewscy.
Okres pełnego rozwoju uzdrowiska przypada na lata międzywojenne. Od 1905 roku zaczęto urządzać Park Zdrojowy z licznymi gatunkami drzew i krzewów egzotycznych. W 1910 roku oddano do użytku pawilon pensjonatowy „Jasna”, w 1918 roku sanatorium z salą koncertową, a w roku 1925 – Łazienki. II wojna światowa przerwała rozwijającą się działalność uzdrowiskową. Bezpośrednio po zakończeniu wojny uzdrowisko zostało włączone – w ramach zarządu państwowego – w skład Uzdrowiska Busko – Solec. W 1974 roku zmieniono nazwę wsi z Solec na Solec-Zdrój.
Na kuracjuszy czeka 400 miejsc. W uzdrowisku leczy się choroby narządu ruchu i reumatyczne, jak również choroby układu krążenia, skóry, choroby układu oddechowego i alergię. Podstawowe tworzywa uzdrowiskowe Solca – Zdroju, to naturalne wody mineralne o wysokim stopniu mineralizacji (solanka chlorkowo – jodkowo-sodowo – bromkowo – siarczkowa) i borowiny. W pobliżu uzdrowiska w wyniku przeprowadzonych badań geologicznych natrafiono na solankę o zawartości siarkowodoru 8-krotnie większą niż dotychczas eksploatowane źródła. Jest to unikalne ujęcie wód mineralnych tego typu na świecie.
Solec-Zdrój jest punktem początkowym czerwonego szlaku turystycznego prowadzącego do Buska-Zdroju. Przez wieś przechodzi szlak turystyczny zielony z Wiślicy do Grochowisk.

W Starym parku można zobaczyć m.in. lipy szerokolistne, sosny czarne, platana, magnolię, okazałe katalpy i modrzewie. Park przylega bezpośrednio do 120 ha kompleksu lasu sosnowego, tworząc przedłużenie alei spacerowych. Umożliwia to naturalne inhalacje powietrzem nasyconym olejkami eterycznymi.

Kościół św. Mikołaja wzniesiony w latach 1937-1939 na miejscu wcześniejszego – gotyckiego. Wyposażenie wnętrza częściowo pochodzi ze starego kościoła: epitafia zasłużonych obywateli Solca, w ołtarzu głównym krucyfiks z przełomu XVI/XVII w. Na zewnętrznej ścianie znajduje się fragment nagrobka manierystycznego z 2. poł. XVI w. wg tradycji przedstawiający postać rycerza Samuela Zborowskiego.

STOPNICA

Niewielkie miasto, położona na wzniesieniach Garbu Pińczowskiego, przy drodze nr 73 Kielce-Tarnów, ok. 17 km od Buska-Zdroju. Przez wieś przechodzi zielony szlak pieszy Grochowiska-Wiślica.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z końca XI wieku. Kazimierz Wielki nadał miastu w roku 1362 prawa miejskie, otoczył murami obronnymi, ufundował kościół. W wieku XVI właścicielami Stopnicy stali się starostowie z rodu Zborowskich, a potem Tarnowskich. Jeden z nich utworzył w Stopnicy zbór kalwiński. Inicjatywa ta w późniejszym okresie spowodowała, że w roku 1633 wojewoda sandomierski Krzysztof Ossoliński ufundował w Stopnicy kościół reformatów, który miał służyć do nawracania arian.
W 1657 roku Stopnica została zniszczona przez wojska księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego. W 1869 r. Stopnica utraciła prawa miejskie. Niemal doszczętnie została zniszczona w czasie walk w 1944 r. i w 1945 r.
Ze Stopnicy pochodził filozof i geograf Jan ze Stopnicy. W swoim „Wstępie do Kosmografii Ptolemeusza” z 1512 r. umieścił jako pierwszy mapę Ameryki.

Kościół parafialny p.w. św. Piotra i Pawła położony jest na wyniosłym wzgórzu i otoczony murem. Został wzniesiony w roku 1349 z ciosanego kamienia wapiennego z fundacji króla Kazimierza Wielkiego, jako pokuta za zabójstwo księdza Marcina Baryczki. W roku 1945 podczas działań wojennych kościół zniszczony został w 80 %. Odbudowę świątyni prowadzono według projektu architekta Józefa Jamroza z Krakowa. Prace trwały do roku 1959..
Jego korpus jest dwunawowy, oparty na planie prostokąta. Prezbiterium jest węższe, zamknięte wielobocznie, z dobudowaną od północy zakrystią i basztką mieszczącą schody na strych, wtopioną w mury zakrystii /przy narożniku pomiędzy korpusem i prezbiterium/. Od północy do korpusu przylega renesansowa kruchta a od południa wczesnobarokowa, kwadratowa w planie, kaplica Matki Boskiej Różańcowej, zwana od nazwiska fundatora- Adama Hinka – Hinkową i prostokątna w rzucie późnogotycka kaplica św. Anny. Od zachodu dostawiona jest gotycka kruchta i przylegająca do niej wieżyczka, zawierająca schody wiodące na chór muzyczny.
W sklepieniu prezbiterium zachował się zwornik z wyobrażeniem głowa fundatora Kazimierza Wielkiego.
W głównym ołtarzu zachowało się gotyckie, kamienne, płaskorzeźbione antepedium.
W 1989 r. ukończono budowę nowej dzwonnicy. W jej ściany wmurowano elementy kamieniarki z dawnego kościoła, a także tablicę upamiętniającą 300 rocznicę odsieczy wiedeńskiej.

Zespół klasztorny Franciszkanów Reformatów – Fundatorem klasztoru był w 1633 r. Krzysztof Ossoliński, wojewoda sandomierski, a poprzednio starosta stopnicki. W roku 1648 klasztor najechali Kozacy, w 1655 zniszczyli go Szwedzi, a w 1657 wojska Rakoczego. W 1944 r. obiekty klasztorne uległy niemal całkowitemu zniszczeniu. W 1979 klasztor opuścili reformaci, a przejęli go sercanie.

Zamek Królewski zbudowany ok. 1350 r. przez Kazimierza Wielkiego. Odnowiony w 1661 r. przez starostę stopnickiego i marszałka koronnego Jana Klemensa Branickiego. Przebudowany na pałac w 1783 r. przez gen. Eliasza Wodzickiego. W 1944 r. budynek całkowicie spłonął. Obecnie mieści się tutaj Gminny Ośrodek Kultury.

STROŻYSKA

tróżyska (gm. Nowy Korczyn). Wieś leży w połowie drogi między Wiślicą i Nowym Korczynem, ok. 5 km na północny zachód od Nowego Korczyna, ok. 15 km na południowy wschód od Buska-Zdroju, w otulinie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego. Przez wieś przechodzi zielony szlak turystyczny z Wiślicy do Grochowisk
Pierwsze wzmianki o Strożyskach pochodzą z XIV wieku. Od XV wieku wieś była własnością królewską. Postacią związaną ze Strożyskami, był Jan syn Pakosława, któremu w 1354 r. król Kazimierz Wielki nadał miasto Rzeszów, jako nagrodę za odważną i udaną misję poselską do Tatarów i zjednanie pokoju dla ziemi ruskiej.

Kościół p.w. Wszystkich Świętych z 1378 r. z fundacji Michała ze Strożysk, rozbudowany w latach 1895–1896 w stylu neogotyckim. Zniszczony w czasie działań wojennych 1944–1945, w latach powojennych odrestaurowany. Zbudowany z piaskowca, posiada gotycki korpus i masywną, trójkondygnacyjną wieżę, pochodzącą również z czasu budowy kościoła. Nawa kościoła XIV-wieczna; prezbiterium i kaplice dobudowane w XIX w. Na jej południowej ścianie znajdują się tarcze dwóch najstarszych w Polsce, XIV w. zegarów słonecznych. Wieża z zachowanymi otworami strzelniczymi pełniła funkcje obronne. Wewnątrz wieży tablica erekcyjna z XIV wieku. Sklepienie nawy krzyżowo-żebrowe wsparte na jednym, centralnie ustawionym filarze.
Wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. W rokokowym ołtarzu głównym umieszczony jest późnobarokowy krucyfiks i rokokowy obraz Koronacji Matki Boskiej oraz późniejsze rzeźby świętych. Rokokowe są również ołtarze boczne, ustawione przy tęczy z XVIII-wiecznymi obrazami Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Józefa oraz ambona i drewniany chór muzyczny.

We wsi znajduje się kilka figur przydrożnych, najstarsza przy wyjeździe ze Strożysk do Badrzychowic pochodzi z 1696 r.

SZANIEC

Duża wieś położona 10 km na pn. zach. od Buska-Zdroju, 3 km na zach. od drogi Kielce-Tarnów.
Przez wieś przechodzi zielony szlak pieszy Grochowiska-Wiślica oraz dociera żółty szlak z Buska-Zdroju.
Początki wsi datowane są na XII w. Za czasów Długosza wieś należała do Kurozwęckich. Kolejnymi właścicielami byli Padniewscy, a od XVII w. wieś była jedną z najważniejszych włości „Ordynacji Pińczowskiej”, Myszkowskich. Znane było wówczas powiedzenie „Kto ma Chroberz, Książ i Szaniec może iść z królową w taniec”. W poł XVIII w. ordynacja przeszła w ręce Wielopolskich, którzy w 1813 r. podzielili majątek i sprzedali Pińczów i Szaniec warszawskiemu adwokatowi Janowi Olrychowi, który od nazwy miejscowości przyjął nazwisko Szaniecki.

Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP – kościół gotycki, pochodzący z 1499 z fundacji kanclerza wielkiego koronnego i biskupa kujawskiego Krzesława z Kurozwęk. Dwunawowy, z dwoma ośmiobocznymi filarami zwieńczonymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe. W gotyckiej tęczy, a także w innych miejscach świątyni herby Róża i Łabędź. W ołtarzu głównym gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W lewym ołtarzu XVIII wieczny obraz św. Stanisława autorstwa Franciszka Smuglewicza. Na zewnętrznej ścianie zakrystii XVI w. zegar słoneczny oraz epitafia i napisy pamiątkowe nawiązujące do historii Rzeczpospolitej, pochodzące z XVII w.

Kasztel w Szańcu – murowany z kamienia stąd przez miejscowych zwany „Murowańcem”. Jest to jeden z niewielu na Ponidziu przykład renesansowego dworu obronnego. Wybudowany prawdopodobnie w latach 1580-1609 przez Padniewskich na fundamentach wcześniejszej, gotyckiej budowli. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta, otoczony jest resztkami parku. Gdzieniegdzie można odnaleźć pozostałości renesansowych detali architektonicznych. Obecnie dwór znajduje się w rękach prywatnego właściciela.

SZCZAWORYŻ

Gm. Busko-Zdrój. Wieś położona przy drodze Busko-Zdrój – Stopnica. Przez centrum wsi przebiega zielony szlak pieszy Grochowiska – Wiślica, z kolei przez grodzisko na Górze Kapturowej biegnie czerwony szlak z Buska-Zdroju do Solca-Zdroju.

Kościół p.w. św. Jakuba Starszego – renesansowy kościół na planie krzyża greckiego z ok. 1630 roku, z wykorzystaniem elementów z poprzedniego gotyckiego kościoła. Prezbiterium nakryte kopułą z ok. 1530 roku z manierystyczną latarnią. W nawie późnorenesansowe dekoracje stiukowe, w prezbiterium fragmenty XVI w. polichromii. W rokokowym ołtarzu głównym słynący z łask, obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem – Matki Boskiej Szczaworyskiej z XVI wieku. Na zasuwie późnobrakowy obraz patrona świątyni – św. Jakuba Starszego.
Warto również zwrócić uwagę na barokowe rzeźby Chrystusa Zmartwychwstałego i św. Sebastiana. W kruchcie kościoła znajduje się barokowe, marmurowe epitafium Jakuba i Barbary Kosteckich z 1634 r.

Grodzisko na Górze Kapturowej zwane również „Szwedzkimi Wałami”. Wczesnośredniowieczne grodzisko położone jest na stoku Góry Kapturowej o kształcie zbliżonym do trapezu. Badania archeologiczne wykazały dwa etapy osiedlenia: VII – VIII /X w. oraz od IX/X do XI-XII w. – wówczas był to jeden z największych grodów w Polsce.

WIDUCHOWA

Duża wieś w gm. Busko-Zdrój

Późnorenesansowy dwór wybudowany w roku 1620 roku przez Mikołaja Krupkę (nad portalem wejściowym tablica fundacyjna z łacińskim napisem mówiący o tym fakcie). Jest to budynek murowany z kamienia, na rzucie kwadratu, piętrowy. Elewacja frontowa z podcieniami wspartymi na jońskich kolumnach. Dwór jest zamieszkały i należy do prywatnego właściciela.
We wsi na wzgórzu niewielki, jednonawowy kościół NP. Marii z 1791 r., barokowy.

WIŚLICA

14 km od Buska-Zdroju, dociera tu zielony szlak pieszy tzw. okrężny z Grochowisk oraz szlak niebieski z Pińczowa.
Położona na gipsowych wzniesieniach nad Nidą Wiślica
Najcenniejszy zespół zabytkowy na Ponidziu.
W okresie plemiennym była znaczącym ośrodkiem gospodarczym. Według legendy nazwa osady pochodzi od imienia jej założyciela, księcia Wiślan Wiślimira, który wraz ze swoim otoczeniem miał przyjąć chrzest w 880 roku. Wspomina o tym tzw. Legenda Panońska, czyli Żywot św. Metodego, mówiący o przymusowym chrzcie pogańskiego księcia Wiślan. Dla części badaczy wzmianka ta była dowodem, że w IX wieku istniało silne państwo Wiślan ze stolicą w Wiślicy. Ostatecznie hipoteza ta został obalona. Pod koniec X w. Małopolska wraz z Wiślicą zostały włączone do państwa pierwszych Piastów, będąc obok Krakowa i Sandomierza ważnym ośrodkiem administracyjnym. Na pocz. XI w. niedaleko osady Bolesław Chrobry wzniósł nowy gród, który obsadzony przez drużynę książęcą miał zabezpieczać przeprawę przez Nidę na szlaku łączącym Kraków i Sandomierz z Kijowem. W 1135 r. Wiślica została zniszczona przez Rusinów i Połowców, szybko jednak odbudowana. Po śmierci Bolesława Krzywoustego i rozbiciu dzielnicowym Wiślica znalazła się w dzielnicy sandomierskiej. W okresie rozbicia dzielnicowego Wiślica trafiła pod władanie Henryka Sandomierskiego a następnie, od 1166 roku, jego brata Kazimierza Sprawiedliwego i stała się ponownie jednym z najważniejszych małopolskich miast. Henryka Sandomierskiego uznaje się za fundatora pierwszej kolegiaty romańskiej. Za jego czasów powstała również kapituła kolegiacka. Książę Kazimierz Sprawiedliwy wyznaczył Wiślicę na główną siedzibę swojego dworu. Za panowania księcia Kazimierza Wiślica stała się ośrodkiem kultury i sztuki. Wówczas powstał jeden z najwybitniejszych przykładów dzieł sztuki średniowiecznej Polski – Płyta Orantów, a także, prawdopodobnie, zespół reliktów zabudowy palatialnej na Regii, składający się z dwóch pałaców (tzw. palatiów) książęcych z przyległymi do nich rotundami. Po reformach środowiska kanonickiego przeprowadzonych przez Kazimierza Sprawiedliwego już pod koniec XII wieku lub na początku XIII wieku powstał drugi kościół romański z fundacji biskupów krakowskich. Powstało wówczas Księstwo Wiślickie z niewątpliwą stolicą w Wiślicy, które posiadało status odrębnej jednostki terytorialnej na obszarze Małopolski. Złoty okres Wiślicy ponownie został przerwany w 1241, wówczas miasto zostało doszczętnie zniszczone podczas najazdu Mongołów. W trakcie walk o zjednoczenie Królestwa Wiślica wspierała dążenia do tronu Władysława Łokietka. W 1291 miasto znalazło się we władaniu Władysława Łokietka. W 1292 r. książę został wygnany, a Wiślica znalazła się w granicach królestwa Wacława II. W 1304 r. Łokietek na czele węgierskich posiłków odzyskał Wiślicę.
Po zdobyciu przez Łokietka korony polskiej Wiślica stała się jednym z najważniejszych ośrodków królestwa. W wieku XIV w mieście odbywały się zjazdy rycerstwa małopolskiego oraz ogólnopolskiego. Przed 1326 gród otrzymał prawa miejskie, a po 1333 r. miała miejsce lokacja miasta na prawie niemieckim.
Za panowania Kazimierza Wielkiego miasto ponownie stało się jednym z najważniejszych ośrodków religijnych, administracyjnych i sądowniczych w Małopolsce. Znajdowała się tu siedziba podrzędztwa, czyli zarządu dóbr królewskich. W 1347 r. król Kazimierz Wielki zatwierdził tu Statuty Wiślickie tj. pierwszej kodyfikacji prawa w Polsce. W latach 60. XIV wieku Kazimierz Wielki wzniósł niewielki zamek, otoczył miasto kamiennym murem wraz z trzema bramami: Krakowską, Buską i Zamkową. Szczególną fundacją z 1350 r. była, zachowana do dziś. Kolegiata. Król Nadał Wiślicy przywilej składu soli, potwierdzone przez późniejsze dokumenty wydawane przez Kazimierza Jagiellończyka (1460) i Jana Olbrachta (1493). Władysław Jagiełło w 1386 r. zwolnił mieszczan z opłat targowych i ceł, a w 1409 r. ponownie potwierdził przywilej nadania praw miejskich. W prezbiterium bazyliki Jagiełło ufundował freski rusko-bizantyjskie. W XV w. większość zjazdów rycerskich odbywała się właśnie tuta, szybko wzrosło zaludnienie. Jan Długosz, historyk i kronikarz, a także kustosz kolegiaty ufundował dom dla wikariuszy i kanoników, który wzniesiono z kamienia i cegły. Tutaj prowadził edukację synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Fundacji Długosza są także, zachowane do dziś dzwonnica i tablica erekcyjna na kolegiacie. W XVI wieku miasto było ważnym ośrodkiem rzemieślniczym. Działało tu wówczas dwanaście cechów. Wzrosła także liczebność Żydów. W 1528 r. założono w Wiślicy wodociąg. W 1587 r. w Wiślicy miał miejsce sejm elekcyjny podczas którego nastąpiła podwójna elekcja: arcyksięcia Maksymiliana Habsburga oraz Zygmunta Wazy. Miasto zostało w tym czasie zajęte przez wojska Krzysztofa Zborowskiego, zwolennika arcyksięcia Maksymiliana. Ostatecznie na króla wybrany został Zygmunt Waza, któremu poparcia udzielił kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski. W 1606 r. w czasie rokoszu Zebrzydowskiego w Wiślicy odbył się zjazd zwolenników króla. Próby podźwignięcia miasta przez Zygmunta III Wazę zakończyły się fiaskiem. Miasto w 1657 r. została zniszczone przez wojska Jerzego Rakoczego i zaczęło chylić się ku upadkowi. W 1766 roku król Stanisław August Poniatowski zezwolił na rozebranie zamku, murów i bram. Rozbiory Polski całkowicie zahamowały rozwój Wiślicy. W 1818 r. rozebrano drewniany ratusz a w 1819 roku, po przeszło 650 latach, skasowano kapitułę kolegiacką. Przestały funkcjonować i ostatecznie zostały zburzone kościoły św. Marcina i Ducha. W 1849 r. odnotowano 1912 mieszkańców, w tym 1342 Żydów. W 1869 r. Wiślica straciła prawa miejskie. W 1914 roku osada znalazła się na linii frontu. Ostrzał artylerii austriackiej na rosyjskie pozycje w Wiślicy spowodował poważne uszkodzenia kolegiaty, dzwonnicy, Domu Długosza, jak i całej zabudowy miejscowości. Ich wynikiem jest rekonstrukcja uszkodzonych połaci świątyni, co okupione zostało wyburzeniem dwóch romańskich wież. W 1929 r. papież Pius XI ponownie erygował kapitułę wiślicką. Okres dwudziestolecia międzywojennego to czas ponownego rozwoju miasta, który zostaje zahamowany przez II wojnę światową. Zabytki zostały oszczędzone, nastąpiła jednak zagłada znaczącej liczby mieszkańców miasteczka, przede wszystkim Żydów. Począwszy od 1949 r. rozpoczęto badania archeologiczne prowadzone przez Zespół Badań nad Polskim Średniowieczem. W 1958 r. odkryto pozostałości dawnych, romańskich kościołów w podziemiach kolegiaty.
Status miasta odzyskała Wiślica z dniem 1 stycznia 2018 r., stając się ludnościowo najmniejszym miastem Polski z 503 mieszkańcami.

Bazylika kolegiacka pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Jest jednym z najwspanialszych przykładów architektury gotyckiej w Polsce, a także najstarszym i największym kościołem dwunawowym w Polsce. Ufundowana w 1350 r. przez Kazimierza Wielkiego Należy do serii kościołów ekspiacyjnych, powstałych w ramach pokuty króla za zabójstwo kanonika Marcina Baryczki. W 1347 r. świątynia była świadkiem wprowadzenia w życie tzw. Statutów Wiślickich Kazimierza Wielkiego. Kościół został częściowo zniszczony w czasie I wojny światowej przez Austriaków. Odbudowany w latach 1919–1926 według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza.
Od 2005 roku kościół posiada status Bazyliki Mniejszej.
Tablica erekcyjna z 1464 roku fundacji Jana Długosza usadowiona na południowej ścianie Bazyliki przedstawia postać biskupa krakowskiego Bodzanty i Kazimierza Wielkiego oddającego Matce Bożej z Dzieciątkiem model wiślickiej świątyni pod opiekę.
Wnętrze zdobią gotyckie sklepienia: krzyżowo-żebrowe i ostrołukowe, oparte na trzech filarach na środku bazyliki.
W ołtarzu głównym umieszczono figurę Matki Boskiej z około 1300 r., przed którą miał modlić się Władysław Łokietek w czasie walk o tron krakowski – tzw. Madonna Łokietkowa / Uśmiechnięta. 17 lipca 1966 r., podczas uroczystości 1000-lecia chrztu Polski, prymas Polski, kard. Stefan Wyszyński i abp Karol Wojtyła dokonali uroczystej koronacji figury Matki Bożej Łokietkowej.
W prezbiterium widoczne są fragmenty fresków rusko-bizantyjskich z lat 1397–1400 fundacji Władysława Jagiełły. Na zwornikach sklepień świątyni zachował się program heraldyczny reprezentujący ideę Korony Królestwa Polskiego z XIV w.

Podziemia bazyliki to rezerwat archeologiczny. Znajdują się tu pozostałości dwóch wcześniejszych romańskich kościołów, datowanych kolejno na XII i XIII wiek, oraz unikatowa w skali świata rytowana posadzka krypty zwana Płytą Orantów, datowana na 1175 r. Jest ona zaliczana do grona najważniejszych i najpiękniejszych przykładów sztuki romańskiej. Pozostałością drugiego, datowanego na XIII w kościoła są fragmenty murów i posadzka wykonana z emaliowanych płytek ceramicznych bogato zdobionych przedstawieniami rozet. Ciekawostką jest również oryginalny przekrój przez cmentarzysko przykościelne.

Dom Długosza – Wikariat. Gotycka, ceglana kamienica, ufundowana została przez Jana Długosza w 1460 roku. Budynek służył jako mieszkanie dla kanoników i wikariuszy kolegiaty wiślickiej. Obecnie funkcjonuje jako plebania. Część pomieszczeń udostępnionych jest dla turystów: piwnice, w których znajduje się kawiarenka i wystawa rzeźby sakralnej, jak również sala ekspozycyjna Muzeum. We wnętrzach zachowały się gotyckie portale, dębowy strop kasetonowy, fragmenty polichromie z XV w.

Dzwonnica znajdująca się na lewo od wejścia, przy zachodniej fasadzie bazyliki. Budowlę wzniesiono w latach 1460–1470 z fundacji Jana Długosza. W 1858 r. uległa pożarowi. Odrestaurowana w 1872 r. dodając neogotycki hełm. Dzwonnica została także uszkodzona w czasie austriackich bombardowań w 1915 r.. W 1919 naprawiono ją, likwidując jednak XIX-wieczny hełm. Budowla ma plan kwadratu i posiada cztery kondygnacje. Dwie dolne kondygnacje wykonane są z ciosów kamiennych, kolejne z cegły. Na częściowo zrekonstruowanym fryzie umieszczone są herby Korony i Litwy, a także szlacheckie: Dębno, Wieniawa, Grzymała, Ogończyk, Pilawa, Nałęcz, Rawicz oraz Poraj.

Grodzisko

Wczesnośredniowieczne grodzisko ulokowane jest ok. 500 m. na wschód od dzisiejszego rynku Wiślicy na tzw. Wyspie Grodziskowej. Widoczne współcześnie zarysy obwarowań pochodzą z przełomu XII/XIII w. jednakże najstarsza faza zabudowy pochodzi już z X w. Na grodzisko składało się 27 chat półziemiankowych, 5 obiektów o charakterze gospodarczym, studnia oraz tzw. „cysterna”. Całość pełniła przede wszystkim funkcje militarne, mające na celu ochronę osady miejskiej jak i przepraw przez rozlewiska Nidy.

Muzeum Archeologiczne

W 1966 r. z inicjatywy Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem powołano Muzeum Regionalne, którego celem było gromadzenie, udostępnienie i popularyzacja zabytków pozyskanych w trakcie badań archeologicznych z lat 1949-1964. Istotnym elementem było zabezpieczenie i udostępnienie reliktów architektonicznych – kościoła św. Mikołaja wraz z hipotetycznym baptysterium oraz materii zabytkowej odkrytej w podziemiach Kolegiaty. Obecnie jako Muzeum Archeologiczne w Wiślicy Oddział Muzeum Narodowego w Kielcach. Od początku 2017 roku funkcjonuje jako Oddział Muzeum Narodowego w Kielcach. Oddział w Wiślicy to muzeum o charakterze archeologiczno-historycznym.

Pawilon archeologiczny: Wybudowany w latach 60. Pawilon Archeologiczny przykrywa relikty kościółka pw. św. Mikołaja wraz z przyległą kaplicą grobową datowaną na XI w. , w obrębie której stwierdzono obecność pochówków kobiecych.

Kościół św. Mikołaja – pozostałości wczesno-romańskiego kościoła datowanego na XI wiek
Od strony północnej przy ścianie kościoła znajduje się hipotetyczne baptysterium pochodzące prawdopodobnie z roku 880 – niecka gliniano-gipsowa hipotetycznie służąca do chrztów zbiorowych

SOSNA WISZĄCA W WEŁCZU

Pomnik przyrody Sosna „Wisząca” w Wełczu znajduje się w lesie Wełeckim 200 m na północ od drogi na Pińczów. Sosna rośnie na terenie byłej piaskowni, okoliczna ludność kopiąc piach odsłoniła korzenie drzewa. Szczęśliwym trafem korzenie nie zostały podcięte i już jako obiekt prawem chroniony drzewo stoi do dnia dzisiejszego. Sosna jak i cały Las Wełecki był świadkiem ludobójstwa hitlerowskiego w czasach II wojny światowe, to tutaj rozstrzeliwano patriotów z więzienia w Pińczowie, czy z Buska z Willi Polonia, Willi Wersal czy siedziby gestapo mieszczącej się w byłych budynkach klasztoru Norbertanek. Jak stwierdza regionalista Leszek Marciniec „Plątanina korzeni sosny, stojącej w Miejscu Pamięci Narodowej, to dzieło artystyczne, jakie mogła stworzyć tylko Matka Natura.

MUZEUM ARCHEOLOGICZNE WIŚLICA

Muzeum Archeologiczne w Wiślicy udostępnia unikatowe obiekty, które jako całość tworzą kompleks muzealny połączony jedną trasą zwiedzania. W pawilonie archeologicznym znajdują się relikty wczesnoromańskiego kościoła pw. św. Mikołaja z kaplicą grobową datowaną na XI wiek a także hipotetyczna Misa Chrzcielna.
Przechodząc do rezerwatu archeologicznego w podziemiach Bazyliki Mniejszej można podziwiać pozostałości dwóch świątyń romańskich. Zwiedzający mają też okazję zobaczyć relikty I kolegiaty romańskiej fundacji Henryka Sandomierskiego z XII wieku wraz z unikatową Płytą Orantów będącą jednym z najważniejszych i najpiękniejszych przykładów sztuki romańskiej na świecie

OŚRODEK JAZDY KONNEJ ZBLUDOWICE

W Busku-Zdroju w sąsiedztwie Szpitala „Górka” znajduje się ośrodek jazdy konnej i hipoterapii Hipoland. Oferuje on naukę jazdy konnej, hipoterapię, wyjazdy w teren, rajdy konne i bryczką po Ponidziu, przejażdżki powozem, kuligi, imprezy integracyjne.

ZBIORNIK REKREACYJNY RADZANÓW

W odległości 3 km na południe od Parku Zdrojowego, w miejscowość Radzanów znajduje się zbiornik wodny o powierzchni 11 ha. Do tego miejsca prowadzi wytyczony pas pieszy i rowerowy. Do akwenu przylega teren rekreacyjny z boiskiem do piłki plażowej i wypożyczalnią sprzętu wodno-rekreacyjnego. Są tu także: mała gastronomia, toalety i pomieszczenia socjalne.

OLEJARNIA ZAGŁOBY

Olejarnia Zagłoby w Mikułowicach k. Buska-Zdroju zaprasza na pokaz tłoczenia oleju.
Prezentacja tłoczenia oleju odbywa się na oryginalnych zabytkowych maszynach.
Olejarnia zaprasza na degustację olei jadalnych w staropolskich domach, opowieści o tradycyjnym olejarstwie w Polsce i roślinach oleistych, a także o pożytkach ze spożywania wszelkiego oelum.
Oleje tłoczone są metodą tradycyjną przez co zachowują wszystkie właściwości zdrowotne.

OGRÓD NA ROZSTAJACH MŁODZAWY MAŁE

Ogród na Rozstajach to jedyny w województwie świętokrzyskim prywatny ogród botaniczno–ornitologiczny udostępniony dla zwiedzających. Od momentu powstania, w roku 1993 jest w ciągłej rozbudowie. Na obszarze 1 hektara zgromadzono ponad dwa tysiące odmian roślin i kilkanaście gatunków ptaków ozdobnych.
Ogród położony jest na północnych zboczach lessowych pagórków, typowych dla nadnidziańskiego krajobrazu. Tarasowy układ i znaczne różnice wysokości (do 18 metrów) tworzą unikalny klimat i urozmaicają krajobraz, dając możliwość podziwiania założenia z różnych perspektyw. Tłem dla ogrodu są zachowane ponad stuletnie drzewa, nadając całości naturalistycznego, parkowego charakteru. Uzupełnieniem kompozycji są liczne oczka wodne, szemrzące strumyki i wodospady. Unikalnego charakteru dodają rzeźby wtopione w krajobraz. Żeliwne, kamienne a w większości drewniane, spełniają nie tylko funkcję estetyczną ale i użytkową, pełniąc rolę mebli ogrodowych.